Na zewnątrz coraz zimniej – pojawił się śnieg i lód, a w związku z tym spowodowane ich działaniem nieszczęśliwe zdarzenia, którym towarzyszy szereg niełatwych do rozstrzygnięcia zagadnień prawnych, dotyczących zarówno prawa administracyjnego, cywilnego, a nawet… karnego.

Niestety, tak naprawdę wszystko zależy od miejsca i okoliczności zdarzenia, a każdy przypadek jest indywidualny. W zależności bowiem od tego czy konkretny wypadek miał miejsce przed blokiem czy na posesji, na drodze czy na chodniku, na terenie budowy, a może w pracy lub w drodze do niej, jak również od tego czy miał on miejsce na skutek zalegającego lodu czy też na skutek np. śniegu spadającego z dachu – zasady odpowiedzialności jak i podmioty odpowiedzialne mogą być różne, a sama droga do uzyskania odszkodowania trudniejsza bądź łatwiejsza gdyż z mocy prawa na naszą korzyść lub niekorzyść działają określone domniemania prawne.

Adwokat lub radca prawny z pewnością pomoże Państwu w doborze jak najprostszej i najskuteczniejszej ścieżki do uzyskania rekompensaty, jak również najbezpieczniejszej linii obrony w przypadku gdy to Państwo jesteście stroną pozwaną. Możemy więc szukać sprawiedliwości pozywając jeden lub kilka podmiotów, a w zależności od obranej drogi dochodzenie odszkodowania bądź zadośćuczynienia może być łatwiejsze lub bardziej uciążliwe. Zbyt pochopne wystąpienie z powództwem przeciwko niewłaściwemu podmiotowi niepotrzebnie tylko narazi Państwa na koszty, których można zawczasu uniknąć.

Dobrym punktem wyjścia są uregulowania zawarte w Ustawie z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U.2016.250 j.t. z dnia 2016.02.29 z późn. zm.) i tak co do zasady utrzymanie czystości i porządku należy do obowiązkowych zadań własnych gminy. Gminy zapewniają czystość i porządek na swoim terenie i tworzą warunki niezbędne do ich utrzymania poprzez zbieranie i pozbywanie się, błota, śniegu, lodu oraz innych zanieczyszczeń uprzątniętych z chodników przez właścicieli nieruchomości. Zwracam jednak Państwa uwagę, że obowiązki powyższe na drogach publicznych należą już do zarządu drogi, co dotyczy również chodników, jeżeli zarząd drogi pobiera opłaty z tytułu postoju lub parkowania samochodów. Ale uwaga – jeżeli to gmina pobiera takie opłaty to odpowiedzialność znowu przechodzi na gminę. Jak więc Państwo widzicie na powyższym przykładzie – problematyka ta jest niezwykle złożona i decydujące znaczenie mogą mieć z pozoru nieistotne detale.

Ponadto, co dla Państwa chyba najbardziej istotne, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 4 Ustawy, to już nie gmina lecz właściciele nieruchomości mają obowiązek uprzątnięcia błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż nieruchomości, przy czym za taki chodnik uznaje się wydzieloną część drogi publicznej służącą dla ruchu pieszego położoną bezpośrednio przy granicy nieruchomości. Właściciele nieruchomości nie są jednak obowiązani do uprzątnięcia chodnika, na którym jest dopuszczony płatny postój lub parkowanie pojazdów samochodowych.

Może być również tak, że rada gminy w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego przejmie od właścicieli nieruchomości wszystkie albo wskazane obowiązki, o których mowa powyżej. W takim wypadku znowu wraca odpowiedzialność gminy.

Na terenie budowy zaś utrzymanie porządku w tym zakresie należy do wykonawcy robót budowlanych. Powyższa regulacja koresponduje z treścią art. 652 Kodeksu Cywilnego, zgodnie z którym jeżeli wykonawca przejął protokolarnie od inwestora teren budowy, ponosi on aż do chwili oddania obiektu odpowiedzialność na zasadach ogólnych za szkody wynikłe na tym terenie.

Nadzór nad wykonywaniem powyższych obowiązków sprawuje wójt, burmistrz lub prezydent miasta, który w drodze decyzji nakazuje wykonanie obowiązku, która to decyzja podlega następnie egzekucji.

Niewykonanie powyższych obowiązków i wystąpienie szkody na skutek nieusunięcia śniegu lub lodu, wiąże się oczywiście z możliwością dochodzenia odszkodowania i zadośćuczynienia przed sądem na drodze cywilnoprawnej. Problematyka ta jest jednak na tyle złożona i obszerna, że zostanie ona poruszona w jednym z kolejnych artykułów.

Kończąc wskażę jeszcze, że zachowania powyższe mogą wypełniać znamiona wykroczeń, zgodnie bowiem z art. 101 Ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz.U.2015.1094 j.t. z dnia 2015.08.04 z późn. zm.) uchylanie się od obowiązku oczyszczania i usuwania z odcinków dróg publicznych o twardej nawierzchni, przechodzących przez obszary o zabudowie ciągłej lub skupionej poza miastami i osiedlami, błota, śniegu lub lodu, podlega karze grzywny do 1000 złotych albo karze nagany. Z kolei zgodnie z art.  86 kw, Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu, nie zachowując należytej ostrożności, powoduje zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym, podlega karze grzywny. Wreszcie na mocy art. 90 kw, osoba tamującą lub utrudniająca ruch na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu, podlega karze grzywny albo karze nagany.

W skrajnym przypadku, co dotyczy głównie budynków wielkopowierzchniowych, zastosowanie może mieć nawet art.  163 § 1 pkt 2 Kodeksu Karnego, zgodnie z którym kto sprowadza zdarzenie, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach, mające postać obsunięcia się śniegu, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. Jeżeli następstwem czynu określonego powyżej jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

01.12.2016 r.

Adwokat Szymon Dubel