Osoby osadzone, mają możliwość skorzystania z prawa do przerwy w odbywaniu kary pozbawienia wolności. Wśród niektórych z nas takie uprawnienie skazanych może budzić mieszane uczucia, jednak pamiętajmy, że osoby te pomimo prawomocnego stwierdzenia ich winy również zasługują na godne traktowanie. W artykule wskażę jak skutecznie ubiegać się o przerwę w karze.

Aktualnie mamy dwa przypadki w których istnieje możliwość udzielenia przerwy. Po pierwsze, co w zasadzie oczywiste, sąd udziela przerwy w wykonaniu kary w wypadku choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby uniemożliwiającej wykonywanie kary. Za taką chorobę przyjmuje się stan w którym dalsze przebywanie skazanego w zakładzie zagrażałoby życiu lub mogło powodować dla jego zdrowia poważne niebezpieczeństwo. Przerwa udzielana jest jednak tylko do czasu ustania tej przeszkody. W tym wypadku do składanego wniosku należy dołączyć dokumentację medyczną potwierdzającą występowanie choroby.

Po drugie, sąd może udzielić również przerwy jeżeli przemawiają za tym ważne względy rodzinne lub osobiste. Z doświadczenia wiem, że większość wniosków o przerwę dotyczy właśnie tych przypadków. Chciałbym jednak Państwu z góry wskazać, że okoliczności te, odmiennie niż wyżej wskazywany stan choroby, są poddane swobodnej ocenie sędziowskiej i to od kompletnego i właściwego ich nakreślenia zależy w dużej mierze powodzenie złożonego wniosku.

Wniosek o przerwę składamy do sądu penitencjarnego, którym jest Sąd Okręgowy właściwy dla miejsca w którym aktualnie przebywa osadzony. Jeżeli jednak dotąd skazany korzystał już z przerwy to sądem penitencjarnym właściwym miejscowo do udzielenia dalszych przerw jest sąd, który udzielił pierwszej przerwy i to nawet jeżeli skazany przebywa aktualnie w innym okręgu.

Wniosek może zostać złożony bezpośrednio przez osadzonego, jego obrońcę, a nawet dyrektora zakładu karnego w którym przebywa osadzony. Wniosek ten należy opłacić – aktualna opłata wynosi 60 zł.

W posiedzeniu sądowym dotyczącym przerwy bierze udział prokurator, skazany oraz jego obrońca, a także sądowy kurator zawodowy lub dyrektor zakładu karnego, jeżeli składali wniosek o wydanie postanowienia.

Sąd udzielając przerwy może zobowiązać skazanego do podjęcia starań o znalezienie pracy zarobkowej, zgłaszania się do wskazanej jednostki Policji w określonych odstępach czasu lub poddania się odpowiedniemu leczeniu lub rehabilitacji, oddziaływaniom terapeutycznym lub uczestnictwu w programach korekcyjno-edukacyjnych. Wykonywanie tych obowiązków jest kontrolowane przez przeprowadzany przez kuratora sądowego wywiad środowiskowy.

Ważna rada dla skazanych korzystających już z przerwy: jeżeli zachodzi taka potrzeba, pamiętajmy aby jeszcze przed upływem okresu aktualnie udzielonej przerwy złożyć w sądzie kolejny wniosek. Jeżeli bowiem skazany powrócił już do zakładu karnego, to nie jest już możliwym udzielenie przerwy do czasu upływu jednego roku od dnia ukończenia poprzedniej przerwy. Jedynymi wyjątkami są tutaj wypadek choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby skazanego albo wypadek losowy. Reasumując, nie można w powyższym rocznym okresie skutecznie powoływać się już na ważne względy rodzinne i osobiste.

Jak już wskazano, przerwa może być udzielona kilkukrotnie, jednak łącznie maksymalnie na okres roku. Okres ten biegnie od dnia wydania pierwszego postanowienia w tym przedmiocie.

Jeszcze bardzo istotna wskazówka: jeżeli przerwa w wykonaniu kary pozbawienia wolności trwała co najmniej rok, a skazany odbył już co najmniej 6 miesięcy kary – sąd penitencjarny może warunkowo zwolnić skazanego z odbycia pozostałej części kary. Warunkiem jest aby wymierzona kara pozbawienia wolności nie przekraczała 3 lat. Tym samym uznaje się, że skazany który dostatecznie długo przebywał na wolności w ramach przerwy i w tym czasie nie naruszył ponownie prawa, zasługuje na dobrodziejstwo zwolnienia z odbycia reszty kary. Jest to więc ważny środek, który pozwala skazanym na wcześniejsze „wyjście na wolność”.

Na koniec jako ciekawostkę podam, że Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku z 6 grudnia 2016 r. uznał, że nieudzielenie osadzonemu przepustki na pogrzeb matki sprowadzało się do naruszenia jego prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego. Trybunał wyraźnie wskazał na wagę środków pozwalających na czasowe opuszczenie zakładu karnego jako elementu polityki resocjalizacyjnej, skutecznej zwłaszcza w przypadku osób skazanych na długoletnie kary pozbawienia wolności.

15.12.2016 r.

Adwokat Szymon Dubel