Z dniem 18 października 2015 r. wchodzi w życie Ustawa z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2015.539). Wyżej opisana Ustawa wprowadza szereg zmian w zakresie dotychczasowych uregulowań dotyczących szeroko rozumianego prawa spadkowego.

Jedną z najważniejszych zmian jest nowelizacja brzmienia artykułu 1015 § 2 Kodeksu Cywilnego w zakresie skutku jaki powstaje ex lege w przypadku niezłożenia przez spadkobiercę oświadczenia o sposobie przyjęcia bądź o odrzuceniu spadku po osobie zmarłej w terminie 6 miesięcy od dnia w którym spadkobierca ten dowiedział się o tytule swego powołania do spadku.

W tym miejscu przypomnieć należy, że spadkobierca w wyżej wymienionym terminie zawitym ma możliwość złożenia następujących oświadczeń, które dla swej skuteczności muszą zostać złożone w sądzie bądź przed notariuszem, a są to: oświadczenie o przyjęciu spadku wprost, oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza czy wreszcie oświadczenie o odrzuceniu spadku. Oświadczenie może zostać złożone w formie ustnej lub pisemnej, pamiętajmy jednak, że jeżeli zdecydujemy się na złożenie oświadczenia w formie pisemnej to musi ono dla swej ważności zostać złożone z podpisem urzędowo poświadczonym (art. 1018 § 3 w zw. z art. 73 § 2 Kodeksu Cywilnego).

Powstaje jednak pytanie co w sytuacji kiedy spadkobierca w terminie 6 miesięcy od powzięcia wiedzy o tytule powołania do spadku nie złożył żadnego z wyżej wymienionych oświadczeń. Sytuacja ta kształtuje się odmiennie na gruncie obecnie jeszcze obowiązujących przepisów, a ich nowym brzmieniem wprowadzanym Ustawą nowelizującą.

Zgodnie z art. 6 Ustawy nowelizującej, dla spadków dotyczących osób zmarłych po dniu jej wejścia w życie, w przypadku niezłożenia przez spadkobiercę oświadczenia w wyżej wymienionym terminie, ustawodawca przewidział skutek w postaci przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza w miejsce dotychczas obowiązującego skutku w postaci przyjęcia spadku wprost.

Powyższe w praktyce oznacza, że spadkobierca będzie ponosił odpowiedzialność za ewentualne długi spadkowe swojego poprzednika ale już jedynie co do wysokości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Znowelizowany artykuł zatem w sposób istotny ogranicza odpowiedzialność spadkobiercy za długi swojego poprzednika co jest rozwiązaniem niewątpliwie korzystnym dla spadkobierców, którzy z różnych względów nie złożyli żadnego oświadczenia spadkowego w ustawowo przewidzianym terminie.

Dotychczasowa regulacja przewidywała skutek w postaci przyjęcia spadku wprost, a zatem bez żadnego ograniczenia w zakresie długów spadkowych. Jeżeli więc spadkobierca nie złożył oświadczenia w ustawowym terminie, dochodziło do sytuacji w której za długi swego poprzednika spadkobierca odpowiadał następnie całym swoim dotychczasowym majątkiem, a zatem bez ograniczenia co do wysokości aktywów które uzyskał ze spadku.

Na tle dotychczas obowiązujących regulacji prawnych skutek w postaci nabycia spadku z dobrodziejstwem inwentarza jeżeli nie złożono żadnego oświadczenia w tym zakresie dotyczył jedynie osób niemających pełnej zdolności do czynności prawnych, osób co do których istnieje podstawa do ich całkowitego ubezwłasnowolnienia czy też wreszcie osób prawnych (art. 1015 § 2 in fine Kodeksu Cywilnego). W ustawie nowelizującej skutek ten został rozszerzony na wszystkie kategorie spadkobierców.

Pamiętać należy jednak, że jeżeli spadkodawca zmarł przed datą wejścia w życie Ustawy nowelizującej zastosowanie mają przepisy dotychczasowe, a zatem dla należytego zabezpieczenia interesów spadkobiercy koniecznym może okazać się terminowe złożenie oświadczenia o sposobie przyjęcia spadku lub o jego odrzuceniu.

01.09.2015 r.

Adwokat Szymon Dubel