W swojej praktyce zauważyłem, że często jako osoba pokrzywdzona przestępstwem spotykamy się z sytuacją w której na skutek niewypłacalności sprawcy czynu zabronionego nie jesteśmy w stanie uzyskać od tej osoby środków pieniężnych z tytułu naprawienia wyrządzonej nam szkody. Nie każdy wie jednak, że w niektórych wypadkach możemy domagać się takiej kompensaty bezpośrednio od … Skarbu Państwa.

Kompensaty może domagać się nie tylko ofiara w rozumieniu Ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych czynów zabronionych (Dz.U.2016.325 z dnia 2016.03.11), czyli osoba która doznała ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia, trwających dłużej niż 7 dni, ale również osoba najbliższa dla osoby która na skutek czynu zabronionego poniosła śmierć. Przez osobę najbliższą rozumiemy małżonka lub osobę pozostającą z ofiarą we wspólnym pożyciu, wstępnego lub zstępnego ofiary oraz osobę pozostającą z ofiarą w stosunku przysposobienia.

Kompensatę przyznaje się na wniosek osoby uprawnionej lub prokuratora. Wniosek o kompensatę powinniśmy zgłosić w terminie 3 lat od dnia ujawnienia się skutków czynu zabronionego, nie później jednak niż w terminie 5 lat od dnia jego popełnienia, pod rygorem wygaśnięcia uprawnienia do żądania kompensaty.

Organem właściwym w sprawach o przyznanie kompensaty jest sąd rejonowy właściwy ze względu na miejsce stałego pobytu osoby uprawnionej. W postępowaniu przed organem orzekającym w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się przepisy Ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U.2014.101 z dnia 2014.01.21) o postępowaniu nieprocesowym. Uczestnikami postępowania są wyłącznie osoba uprawniona i prokurator. W przypadku pozytywnego zakończenia postępowania kompensata wypłacana jest w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.

Kompensata ma subsydiarny charakter, a zatem możemy domagać się jej tylko wtedy, gdy naprawienia szkody nie możemy uzyskać bezpośrednio od sprawcy lub sprawców czynu zabronionego, z tytułu ubezpieczenia lub ze środków pomocy społecznej.

Co ciekawe i bardzo ważne dla osób pokrzywdzonych – kompensaty od Skarbu Państwa można domagać się również w przypadku jeżeli sprawca bądź sprawcy czynu nie zostali ustaleni.

Kompensata ma charakter jednorazowy i nie może przekroczyć 25.000 zł, a gdy ofiara poniosła śmierć – kwoty 60.000 zł. Zwracam jednak uwagę, że kompensata może pokrywać wyłącznie utracone zarobki lub inne środki utrzymania, koszty związane z leczeniem i rehabilitacją oraz ewentualne koszty pogrzebu.

We wniosku o kompensatę musimy oznaczyć swoje dane, adres oraz numer PESEL, ponadto musimy wskazać datę i miejsce popełnienia czynu zabronionego stanowiącego podstawę ubiegania się o kompensatę, zwięzły opis oraz wskazanie skutków. Pamiętajmy aby podać informację o rodzaju i wysokości poniesionych kosztów oraz utraconych zarobków lub innych środków utrzymania. Ułatwieniem będzie dla nas gotowy formularz wniosku określony przez Ministra Sprawiedliwości z którego możemy skorzystać.

Pamiętajmy aby do wniosku o kompensatę dołączyć odpis zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa oraz odpisy orzeczeń wydanych w postępowaniu karnym, odpisy zaświadczeń lekarskich lub opinii biegłych dotyczących doznania przez ofiarę uszczerbku na zdrowiu.

Podkreślam, że kompensaty nie przyznaje się gdy czynu zabronionego nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia bądź też nie zawiera on znamion czynu zabronionego. Kompensaty nie przyznaje się również w wypadku gdy ofiara przyczyniła się do jego popełnienia.

Kończąc zwracam uwagę, że przepisy Ustawy mają zastosowanie jedynie do przestępstw popełnionych od dnia 1 lipca 2005 r. W przypadku zatem czynów zabronionych popełnionych przed tą datą nie możemy domagać się kompensaty na ww. zasadach.

25.04.2016 r.

Adwokat Szymon Dubel