Od 15 kwietnia 2016 r. powraca ciesząca się popularnością wśród skazanych forma wykonywania kary pozbawienia wolności. Po ostatniej nowelizacji dokonanej Ustawą z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2015.396 z dnia 2015.03.20) charakter dozoru uległ bowiem zmianie i został wtenczas wprowadzony jako rodzaj kary ograniczenia wolności.

Do 1 lipca 2015 r. skazani chcąc uniknąć odbycia kary pozbawienia wolności w tradycyjnej formie, z oczywistych względów często zwracali się do sądów o udzielenie zezwolenia na odbycie kary w dużo wygodniejszym dla nich kształcie. Dozór elektroniczny pozwala bowiem na odbycie kary w… miejscu stałego pobytu. Po dacie 1 lipca 2015 r. nie było to jednak możliwe.

Obecna ustawa nowelizacyjna, pomimo kilku nowości, przewiduje de facto powrót do wcześniejszych rozwiązań.

Kodeks Karny Wykonawczy wyodrębnia 3 formy dozoru elektronicznego: dozór stacjonarny – dla kary pozbawienia wolności, polegający na kontroli przebywania skazanego w określonych dniach we wskazanym przez sąd miejscu; dozór mobilny – polegający na kontroli miejsca pobytu skazanego niezależnie od tego gdzie przebywa; czy wreszcie dozór zbliżeniowy – dotyczący kontroli zachowania określonej odległości od osoby wskazanej przez sąd. Dwie ostatnie formy dotyczą jednak wyłącznie wykonywania środków karnych i zabezpieczających.

Celem ubiegania się o zgodę na dozór należy osobiście lub za pośrednictwem obrońcy złożyć pisemny wniosek wraz z uzasadnieniem, w którym powołane zostaną niezbędne okoliczności. Wniosek składamy w sądzie penitencjarnym, w którego okręgu skazany przebywa. Przykładowo, w przypadku skazanych przebywających na terenie powiatu olkuskiego będzie to Sąd Okręgowy w Krakowie, natomiast dla zamieszkujących w Sławkowie będzie to już Sąd Okręgowy w Katowicach.

Aby skazany mógł ubiegać się o udzielenie zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, muszą zostać spełnione wszystkie prawem przewidziane przesłanki.

Przede wszystkim skazany musi posiadać określone miejsce stałego pobytu, a warunki techniczne obejmujące liczbę oraz zasięg dostępnych nadajników, rejestratorów oraz możliwości organizacyjne ich obsługi pozwalają na wykonywanie kary w tym miejscu. Okoliczność powyższą stwierdza uprawniony podmiot dozorujący posiadający wiedzę techniczną w tym zakresie.

Nadto z możliwość tej możemy skorzystać tylko jeżeli kara pozbawienia wolności która ma być wykonywana nie przekracza jednego roku a także nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 2 Kodeksu karnego (wielokrotna recydywa).

Należy zadbać o uzyskanie od osób pełnoletnich, które zamieszkują wspólnie ze skazanym pisemnej zgody obejmującej również umożliwienie podmiotowi dozorującemu przeprowadzanie czynności. Cofnięcie ww. zgody przez te osoby po wydaniu postanowienia przez sąd jest bezskuteczne.

Wreszcie wykonywanie dozoru musi być również wystarczające dla osiągnięcia celów kary wobec skazanego. Dodatkowo w przypadku skazanych którzy nie rozpoczęli jeszcze odbywania kary pozbawienia wolności, względy bezpieczeństwa i stopień demoralizacji nie mogą przemawiać za potrzebą osadzenia w zakładzie karnym. Okoliczności powyższe należy wykazać w postepowaniu przed sądem.

Sąd penitencjarny wydaje postanowienie w terminie 30 dni od dnia wpływu wniosku, samo zaś rozpoczęcie wykonywania dozoru elektronicznego następuje z dniem, w którym wobec skazanego faktycznie uruchomiono środki techniczne niezbędne do wykonywania kary w tym systemie.

29.04.2016 r.

Adwokat Szymon Dubel