Prawo do kontaktów z dzieckiem przysługuje obojgu rodzicom niezależnie od władzy rodzicielskiej. Jeżeli jednak pomiędzy rodzicami istnieje konflikt kwestia kontaktów z małoletnim zazwyczaj musi znaleźć swój finał w sądzie opiekuńczym.

Prawo do kontaktów z dzieckiem to nie tylko uprawnienie rodziców ale również ich obowiązek. Kontakty z małoletnim obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej.

Jeżeli jednak dziecko przebywa na stałe u jednego z rodziców to zasadą jest że sposób wykonywania kontaktów winien być uregulowany przez samych zainteresowanych mając na uwadze przede wszystkim dobro dziecka, a także jego rozsądne życzenia o ile stopień dojrzałości dziecka na to pozwala. Niestety bardzo częstą sytuacją z którą spotykam się w praktyce jest brak porozumienia pomiędzy rodzicami co do sposobu wykonywania kontaktów. Koniecznym staje się wtedy zwrócenie do sądu opiekuńczego przez stronę pokrzywdzoną o prawne rozstrzygnięcie tej kwestii. Powyższe rozwiązanie stosuje się odpowiednio również w przypadku jeżeli dziecko nie przebywa u żadnego z rodziców lecz np. u opiekuna lub w tzw. pieczy zastępczej.

Sąd opiekuńczy ma szereg możliwości i może nawet całkowicie zakazać kontaktów z dzieckiem jeżeli ich utrzymanie poważnie zagraża jego dobru lub je narusza. Jest to jednak rozwiązanie skrajne i zazwyczaj Sąd korzysta z możliwości jakie przewiduje art. 113² § 1 i 2 Ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U.2015.2082 z dnia 2015.12.09 z późn. zm.) [dalej kro], a to jeżeli istnieje po temu podstawa – ogranicza kontakt rodzica z dzieckiem w szczególności poprzez: zakaz bezpośredniego spotykania się z dzieckiem, zakaz zabierania dziecka poza miejsce jego pobytu, ustalenie spotkań z dzieckiem jedynie w obecności drugiego z rodziców lub innej osoby wskazanej przez sąd, etc. Decyzja sądu w tym przedmiocie jest wykonalna i skuteczna bezpośrednio po uprawomocnieniu się postanowienia.

Sąd opiekuńczy po samym uregulowaniu sposobu kontaktów może również celem zapewnienia ich prawidłowego wykonywania odebrać od osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem lub osoby, pod której pieczą dziecko pozostaje, przyrzeczenie określonego zachowania; jak również zobowiązać osobę uprawnioną do kontaktu z dzieckiem lub osobę, pod której pieczą dziecko pozostaje, do pokrycia kosztów podróży i pobytu dziecka lub także osoby towarzyszącej dziecku, w tym kosztów powrotu do miejsca stałego pobytu; czy też wreszcie zobowiązać osobę, pod której pieczą dziecko pozostaje, do złożenia na rachunek depozytowy Ministra Finansów odpowiedniej kwoty pieniężnej w celu pokrycia wydatków uprawnionego związanych z wykonywaniem kontaktu na wypadek niewykonania lub niewłaściwego wykonania przez osobę zobowiązaną obowiązków wynikających z postanowienia o kontaktach.

Postanowienia sądu w takich sprawach jak właśnie ustalenie, ograniczenie albo zakazanie kontaktów z dzieckiem mogą być wydane tylko po przeprowadzeniu rozprawy, gdyż co do zasady wymagane jest umożliwienie rodzicom złożenia oświadczeń w tym przedmiocie, chyba że ich wysłuchanie ich byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami.

Kwestia kontaktów rodziców z dziećmi jest też z oczywistych względów przedmiotem postępowania rozwodowego jak również postępowania w przedmiocie ograniczenia władzy rodzicielskiej nad dzieckiem, chyba że rodzice zgłoszą zgodny wniosek o nieorzekanie o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem.

Pamiętajmy również, że sąd opiekuńczy może zmienić rozstrzygnięcie w sprawie kontaktów, o ile wymaga tego dobro dziecka. Orzeczenia sądu w tym zakresie nie mają zatem charakteru trwałego i mogą ulec zmianie w zależności od aktualnych okoliczności.

17.10.2016 r.

Adwokat Szymon Dubel